1900 yılında dünya nüfusunun sadece % 13’ü şehirlerde yaşıyordu. 2050 yılına kadar bu sayı % 70’e varmış olacak. Her yıl dünyaya İstanbul’a eşdeğer 5 şehir ekleniyor. Diğer taraftan 2007 yılında dünya yeni bir dönemin eşiğinden geçti. Tarihte ilk kez insan nüfusunun çoğu şehirde yaşamaya başladı ve şehirleşme her geçen gün hızla artmaktadır. 2010 yılı verilerine göre 5 milyondan fazla nüfusa sahip 59 metropol var, bu rakam 2001’deki sayının % 50 daha fazlası demek.

Akıllı Şehirler

WHO (Dünya Sağlık Örgütü) ‘nun 2014 yılın sonunda yayımladığı verilere göre şehirlerde yaşayan nüfusun toplam nüfusa oranı 54% ‘e ulaşmış durumda. 1960 ‘da 34% idi.  2015-2020 yılları arasında şehirlerde yaşama oranının her yıl ortalama 1,84% artması beklenirken, 2020-2025 için 1,63% ve 2025-2030 için 1,44% yükseliş öngörülüyor.

Türkiye ‘nin nüfus ve şehirleşme durumu:

• * WHO verilereine göre 2012 yılında ülke nüfusumuzun 72% ‘sinin şehirlerde yaşadığını görüyoruz. 2010 ‘da bu oran 70% seviyesindeydi. TUİK 2013 sonunda 76,6 milyon olarak açıkladığı ülke nüfusumuzu vaz alındığında 54,7 milyon şehirde yaşıyordu.
• * TUİK ‘in 2023 tahminlerindeki üç senaryoya göre bir projeksiyon söz konusu ve bu senaryolara göre nüfusumuz 84,2 milyon ile 85,5 milyon arasında bir rakama ulaşacak.

Daha önce benzeri görülmemiş bu şehirleşme, özellikle dünyanın genişlemekte olan ülkeleri için ekonomik ve sosyal ilerlemenin bir simgesi olduğu kadar, dünyamızın altyapısı için de çok büyük bir yük oluşturuyor. Şehirleşme, yerel ve ulusal yönetimler için eğitim, kamu güvenliği, sağlık, enerji, su, telekominikasyon, gıda, trafik, bankacılık, ulaşım, inşaat gibi birçok alanda çözüm geliştirme ve meydana gelen sorunları çözmek için “akıllı sistemler” geliştirmelerini zorlu hale getiriyor.

Bilişim teknolojilerini tüm alanlarda kullanarak şehirlerde ortaya çıkan sorunları çözmek ve daha yaşanabilir kentler oluşturmak için şehirlerimizin “akıllı” dönüşümlere ihtiyacı bulunmaktadır. Bu nedenle akıllı bilişim teknolojileri, akıllı ürünler, yeni düşünce okulları, akıllı binalar, akıllı güvenlik, akıllı teşhis, akıllı kaynak, akıllı diyalog, akıllı para, akıllı altyapı, akıllı yollar geliştirerek hep birlikte akıllı bir dünya inşa etmeliyiz.

Günümüzde kentlerin yasadıkları sorunları çözmeyi ve kentlerde yasayanların hayat kalitesini artırmayı amaçlayan “Akıllı Şehir” çözümleri önem kazanmaktadır ve dünyadaki pek çok şehirde hızla uygulamaya geçmektedir. Akıllı sistemler şehir yaşamında ve toplumlarda davranış değişiklikleri oluşturuyor, düşük karbon salınması, çevreyi koruma bilinci, daha az tüketme, kendi enerjisini üretme, ekonomilerin gelişmesine yol açan, teşvik edici faaliyet seçenekleri sunmaktadır.

Akıllı Kent çözümleri temelde Kent Bilgi Sistemi (KBS) ve Coğrafya Bilgi Sistemi (CBS) gibi kentlerin bilgi teknolojileri altyapı sistemlerine bütünleşmiş ve gerçek-zamanlı bilgiye dayalı karar almayı mümkün kılacak şekilde hayata geçirilmektedir. Akıllı kent çözümleri enerji, su, ulaşım, kentsel hizmetler ve sağlık hizmetleri başlıkları altında incelenebilmektedir.

Bu tanımların anlatmak istediği ortak kavramlardan yola çıkarak Akıllı Kentleri; gelişmiş bir Kent Bilgi Sistemine sahip, vatandaşların bütün hizmetlerden sabit veya mobil sistemleri vasıtası ile yararlanabildiği, her alanda bilgi dönüşleri sağlayan bütünleşik bilgi organizasyonu üzerine kurgulanmış kent yapılanmaları olarak tanımlayabiliriz.

Akıllı şehir olmak için neler gerekli?

• * Dünyada ki şehirleri belli ölçütlere göre düzenleyip sıralamak mümkün. Bu ölçütler arasında hayat kalitesi ve gelir gibi husular bulunuyor. Akıılı şehir olmak için öncelikle belirli hedef ve stratejilere sahip olmak gerekiyor:  Akıllı yönetişim, ekonomi, çevre, eğitim, sağlık ve hayat politikaları ortaya konmalı.
• * Bu hedef ve stratejiler ile Akıllı yönetim, Akıllı ulaşım, Akıllı enerji, Akıllı Altyapı, Akıllı bina, Akıllı iletişim, Akıllı sağlık hizmetleri, Akıllı ve ne istediğini bilen vatandaşlara ulaşacağız.
• * Akıllı şehirlerde kullanılan belli başlı teknolojileri ise şöyle sıralayabiliriz: Akıllı bina kontrolü, güneş enerjisi panelleri, bağlı nesneler (M2M), her zaman bağlantı (always online), ulaşım sensörleri, meteoroloji sistemleri, moden sağlık hizmetleri, araçlar için kablosuz şarj üniteleri ve yüz tanıma sistemleri.
• 

  Akilli Sehir Bilesenleri

   

Akıllı Şehir Yapılanması

Akıllı Şehir bileşenleri:

• * MIS (Yönetim Bilgi Sistemi),
• * GIS (Coğrafi Bilgi Sistemi),
• * Tüm birimleri ile temel Belediye sistemleri,
• • – Vatandaş tanıma,
  •  – Proje ve Gelir yönetimi,
  • – Su, Elektrik, Doğalgaz, Çöp ve Atık Yönetimi,
  • – İmar ve Dönüşüm,
  • – Tahakkuk, Muhasebe, Mutabakat, Fatura yönetimi ve Ödeme Sistemi,
  • – Çift taraflı iletişim ve mecraları kullanımı,
  • – Sorun yönetimi ve vatandaş destek,
  • – Performans yönetimi sistemleri,
• * Çevrimiçi kanallar ile entegre E-Belediye sistemi,
• * Akıllı ulaşım, alternatif ödeme method ve yöntemleri,
• * Tanıtım, reklam ve pazarlama mecraların oluşturulması, lokasyon bazlı ve yakınlık (proximity) pazarlama methodları,
• * Interaktif Dijital ve Mobil Servis, Uygulama ve Ekranlar,
• * Kent Rehberi ve içerikleri,
• * Vatandaş odaklı etkileşimli cihaz ve kanal (web, mobil, SMS, çağrı merkezi, kiosk, vb.) iletişiminden oluşmaktadır.

Akıllı Şehir yapılanması için olmazsa olmazlar: 

• * Akıllı Şehirlerin oluşumu, Şehir yönetimi ve Belediye üst düzeyinde kararlı ve sürdürülebilen bir liderliğin var olması,
• * Oldukça yetkin biçimde tanımlanmış Şehir Bilgi sisteminin sorunsuz çalışan e-Belediye uygulamaları ile bütünleştirilmesi,
• * Şehir alanından algılayıcılar (sensörler) ve makinalar arası iletişim (M2M) ile alınacak veriler anlamlandırılarak GIS sistemleri üzerinde güncellenmelidir,
• * Bütün Akıllı Şehir uygulama ve servislerinin omni-channel (hem fiziksel hemde dijital & mobil) seçenekler ile hizmete alınması,
• * Toplu Ulaşım yeni nesil yükleme, alternatif ödeme method ve cihazlar ile konforlu, kolay ve hızlı yapılmalıdır,
• * Vatandaşın, evinde, ulaşım araçlarında, alışveriş merkezlerinde her zaman bilgiye kolayca ulaşabileceği ve istediğinde Akıllı Şehir uygulama ve servisleri ile etkileşime geçmek için kullandıkları akıllı cihaz ve araçların Akıllı Şehir sistemleri ile bütünleştirilmelidir,

Dünyada öne çıkan akıllı şehirler

Hayat kalitesi, çevreye saygı ve bilişim teknolojilerinin akıllı kullanımı gibi kriterlerin dikkate alınarak hazırlanan akıllı şehir örnekleri:

• * Barselona : Düşük karbon tüketim yatırımları, Mobil dünyanın göz bebeği GMS World kongresi, Akıllı şehir fuarı, halka açık Wi-Fi, kendine yeten enerji yatırımları ile akıllı şehir konseptinde ilk sırada yer alıyor.
• * Kopenhag : Şehirde 2025 yılına kadar karbon ayak izine “0” seviyesine indirme çabaları ve yenilenebilir enerji yatırımları ile iklim değişim başarı endeksinde ilk sırada yer alıyor. Bu amaçla da, şehir nüfusunun şu an ulaşım için 40% oranında bisikletten faydalanması gösterilebilir. Ulaşımdaki Akıllı şehir teknolojileri ve akıllı trafik işaretleri ile sürekli toplu taşımalara yol veriyorlar.
• * Helsinki : Çok inovatif bir şehir, açık veri sistemleri ve güçlü otomasyonlu binalar ile dijital şehir sıralamasında en önde yer alıyor. Akıllı toplu ulaşım ve istek üzerine gelen otobüs servisleri ile öne çıkıyor.
• * Singapur : Şehrin yaygınlığı sağlanan akıllı kutular ve fiber optik kablolar ile şehir ve vatandaş hakkında oluşan tüm gerçek zamanlı veriler biriktiriliyor. Mükemmel toplu ulaşım, kişisel ulaşım araçlarına verilen öncelik, yüksek yeni araç vergileri ve elektronik yollar ile temiz ve organize şehir konumundadır. Şehir ve yönetim servislerinin 98% ‘i çevrimiçi halka sunulmaktadır. Şehir büyük ölçüde yeşil binalardan oluşmaktadır.
• * Vancouver : Yeşil ve sessiz şehir olarak biliniyor. Hedefleri ve projeleri ile 2020 en yeşil şehir olmaya gidiyorlar. Enerjilerinin 97% yenilenen kaynaklardan geliyor, yeşil binalar, mimari ve mühendisliği ile öne çıkıyor. Şehrin 48% nüfusu Kanada dışında geldiği için kültür ve zeka zenginliği görülmekte, ölüm yaşı 84% ‘lere çıkmıştır.
• * Viyana : Viyana Akıllı Şehir vizyonu 2050, yol haritası 2020 ve eylem planı 2012-2015 gibi çalışmaları devreye alarak akıllı şehir olma yolunda 100 tane aktif projeleri bulunuyor. Elektrikli araç istasyonu (440 adet) sayısında en önde gelenlerden. Bisiklet ve araç paylaşımı ile dünyada sadece vatandaşına değil ziyaretçilerine sunma yönüyle öne çıkıyor. Vatandaşlarına kişisel güneş enerjisi yatırımı yapmaya teşvik ediyor.
• * Brisbane : Gini (gelir adaletsizliği) endeksinde en düşük puan alanlar arasındadır. Tüm vatandaşlar hizmetlere ve kaliteli yaşama akıllı altyapılar ile eşit miktarda ulaşabiliyor. Aktif bisiklet ve araba paylaşım sistemi kullanılmaktadır.
• * Los Angeles : Elektrikli araç istasyonu (300 adet) sayısında önde gelenlerden. Gençlik eğitim ve istihdamı, inovasyon ve iş oluşturma, eşitliğin artırılması, yeşile ulaşma, vatandaş angajmanı ve sağlıklı yiyecek sistemleri ile akıllı şehirler arasında ön sıralarda yer buluyor.
• * Montreal : Kuzey Amerika ‘da 5.000 bisiklet ve 1.300 araç paylaşım sistemi ile en önde gelen şehir. Tüm toplu taşıma da akıllı kartlar kullanılıyor. Gerçek zamanlı trafik kontrolü ve merkezi yönetim sistemi, transit planlama ve yönlendirme yapısı ile öne çıkıyor.
• * Bogota : Kolombiyanın başkenti Bogota ve dünyanın en inovatif şehri seçilen Medellin ile beraber yakın dönemde daha da akıllandılar. Latin Amerika ‘nın en çok elektrikli taksileri bulunan şehri, transit otobüs sistemi ve en hızlı genişleyebilen bisiklet ağı ile öne çıkıyor. Aynı zamanda halka açık noktaların 50% ‘si Wi-Fi erişimi var.
• * Lima : Şehrin 37% trafik işaretleri gerçek zamanlı trafik yönetim sistemine bağlıdır. Belediye ve Şehir yönetim servislerinin 80% ‘i vatadandaşların çevrimiçi erişimine açıktır. Lokal ekolojik altyapı, düşük karbon, enerji ve dönüşen binalar ekonomik ve çevre açısından büyük avantajlar sağlamaktadır.
• * Toronto : Kuzey Amerika ‘nın en akıllı şehirleri arasındadır. Düşük karbon kullanımının teşviki konusuna sadece kamu değil özel sektör de yoğun emek harcıyor. Şehirde çöp kamyonlarının çöpden toplanan çöpler ile oluşturulan doğalgazla çalıştırılması şehri öne çıkarıyor.
• * Londra : Sürdürülebilirliğe yaptığı yatırımlarla dikkat çekiyor. Şehirdeki trafik sıkışıklığına karşı trafik vergisi alınıyor. Şehirde bunun yanın sıra Avrupa ‘nın en büyük kablosuz ağı konusunda Telekom Operatörü O2 ile çalışılıyor.
• * Tokyo : Asya ‘nın en önemli akıllı şehri banliyo bölgeleri için tasarladığı akıllı çözümlerle iddiasını ortaya koyuyor. Şehir yönetimi bunun için Panasonic, Accenture ve TokyoGas firmalarıyla işbirliği yaparak evlere güneş enerjisi panelleri, depolama üniteleri ve elektrik şebekesine bağlı akıllı uygulamalar geliştiriyor. Tokyo ayrıca şehir sakinleri için geliştirdiği akıllı mobil uygulamalarla dikkat çekiyor.
• * Amsterdam : Şehrin en yenilikçi projesi, Amsterdam AranA Stadyumu 1 Mart ‘da imzalanan işbirliği anlaşmasıyla akıllı BT çözümleriyle seyircilerin uygun şekilde yönetilmesi mümkün olacak. Stadyum için ayrıca akıllı telefon ve tabletler aracılığıyla şebeke yönetimi ve bağlanabilirliği artırma çalışmaları yapılacak.

Avrupa birliği destekleri alan Akıllı Şehir projeleri:

• * İspanya ‘dan Barselona (kentsel laboratuvarı, pilot programlar, kamusal alanların kullanımı gibi şehir örneğin Açık veri)
• * Finlandiya ‘dan 3 şehir Helsinki (Yenilikçi uygulamalar için yarışmalar. Örn: Apps4Finland; Yenilikçi Şehir programı; Open Data iş geliştirme girişimleri), Viiki (Doğal sit alanları içinde deneme çiftlikleri, Üniversite ve ticaret alanları oluşumu) ve Oulu (Doğal sit alanları içinde deneme çiftlikleri, Üniversite ve ticaret alanları oluşumu)
• * İngiltere ‘den Manchester (Dijital Şehir Testleri)
• * Yunanistan ‘dan Selanik (Proje geliştirici topluluklarının oluşturulması, e-hizmetler ve uygulamalar gibi mobilite hizmetleri)

Türkiye ‘de devlet destekleri alan Akıllı Şehir, İlçe ve projeleri:

• * Yalova (Bilişim Vadisi Projesi)
• * Fatih (Fatih semtinin GIS, ve sayısal haritalama, Akıllı Kent proje uygulamaları)
• * Kadıköy (Kadıköy semtinin GIS, ve sayısal haritalama)
• * Beyoğlu (Beyoğlu semtinin GIS, ve sayısal haritalama, eBelediye uygulamaları ile sistem bütünleştirmesi)
• * İzmir (İzmir’in GIS, ve sayısal haritalama işi ile 3D tanımlama)
• * Ankara (Ankara GIS, ve sayısal haritalama)
• * Bursa (Bursa GIS, ve sayısal haritalama)

Şimdilik bu makaleyi burada bitirelim. Sonraki bölümlerde Akıllı Şehir nasıl olunur? Akıllı Şehir bileşenlerinin detayları, altyapıları, üst yapıları, çözümleri, günümüz teknolojileri ile vatandaş etkileşimleri ve gelecek vizyonları konularına ayrı ayrı gireceğiz.