20170215 TGRT Haber – Ekonominin Dili Programı – Lidya Aslanı

2017.02.15 TGRT Haber – sn. Yaprak Hırka ‘nın ‘Ekonominin Dili’ Programında canlı yayın konuğu idik.

Ülkemize değer katacak, yastık altında duran Altın varlığımızı ekonomize kazandıracak ‘Lidya Aslanı’ projemizden, oluşturacağı ekonomi ve paydaşlarımız ile çalıştığımız ekosistemi anlatma şansı bulduk.

Yastık altındaki değerimiz ve uyuyan varlığımız Altın’ı Kuyumcular, Borsalar, Rafineriler ve Zincir Altın markaları vasıtasıyla güvenli liman yatırımı aracı olarak fiziksel olarak kamu güvencesine toplamayı, ödeme, kartlı sistemler ile sahada ve dijital ortamda kullandırmayı hedefliyoruz. Kamu güvencesi ile topladığımız altının kamu ve mega projelerde kaynak olarak kullanılması sonucunda oluşacak düzenli gelirlerin Altın sahiplerine ‘faizsiz gelir’ (İpotek ve Varlığa dayalı menkul ve Sukuku İcara şeklinde) olarak aktarılmasını hedefliyoruz.

Detaylarını Canlı Yayın videomuzda, yatırımcı sunumlarımızda bulabilirsiniz. Çok yakında www.lidyaaslani.com sitemizde yayında olacak. Şimdiden proje ekibi ve paydaşlarımız ile iletişime geçebilir, hatta ülkemize ve ekonomimize değer katacak projemizde Temsilci ve Marka ortağı olarak yer alabilirsiniz. Bizi takip etmeye devam edin.

20170209 TGRT Haber – Ekonominin Dili Programı Canlı Yayın

2017.02.09 TGRT Haber – sn. Yaprak Hırka ‘nın ‘Ekonominin Dili’ Programındaki canlı yayın paylaşımlarımız.

Turkiye Varlık Fonu, Trump Ekonomisi, Dünya ve bölgedeki Siyasi ve Ekonomik gelişmeler, Dövizin durumu ve güvenilir limanlar, Menkul Kıymetler, VDMK, Varlığa ve İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetler, Katılım Bankacılığı ve Sukuku İcara gibi bir çok konuya değindik.

Bunlara ek olarak yastık altındaki Altın’ı Kuyumcular, Borsa ve Rafineriler vasıtasıyla tasarruf ve birikim amaçlı toplamayı, ödeme, kartlı sistemler ile sahada ve dijital ortamda kullandırmayı hedeflediğimiz, aynı zamanda toplanan altının da kamu ve özel kuruluşların mega projelerinde kaynak olarak kullanılması ile dönecek düzenli gelirlerin de Altın sahiplerine ‘faizsiz gelir’ olarak aktarılmasını konu alan ‘Lidya Aslanı’ projemizden bahsettik.

Borsa İstanbul (BIST)

Finansal sistem içerisinde yer alan Piyasaları önceki yazılarımızda aktarmıştık. Son yazımızda da Sermaye Piyasası ve çeşitlerini aktardık. İkincil piyasa Sermaye Piyasasından ayrılarak Menkul Kıymetler Piyasasını oluşturmuştur.

Son olarak Menkul Kıymetler Piyasasında işlem gören Menkul Kıymetlerin niteliği ve çeşitlerini aktardık. Aynı makalede Menkul Kıymetlerin alınıp satıldığı Borsa çeşitlerini, bu borsaların ekonomiye ve paydaşlarına faydalarını aktardık.

Bundan sonraki makalelerimizde Sermaye Piyasası kapsamında yer alan Borsa İstanbul (BIST) ile alt piyasaları ve bu piyasalarda ticareti yapılan Menkul Kıymetleri aktarmaya çalışacağız.

 

Dünyanın ilk Borsası

Dünyanın ilk borsası büyük bir tesadüf ile 1970’de Kütahya’nın Gediz ilçesinde gerçekleşen 7.2 şiddetindeki deprem ile üstünde yapılmış Camii ‘nin yıkılması ile ortaya çıkan Aizanoi Antik kentinde bulunmaktadır.

Aizanoi, Kütahya şehir merkezine 58 kilometre uzaklıkta, Çavdarhisar ilçesinde bulunan antik bir kenttir.

Dönemin Roma İmparatoru Diocletianus tarafından M.S. 301 yılında yazılmış ‘Maksimum Fiyat Fermanı’ ’nın yazılı olduğu Antik Roma’da sebze ve meyve pazarı olarak bilinen ‘Macellum’ olarak adlandırılan yapı Dünyanın ilk Borsası olma unvanına sahiptir. Daha sonra Osmanlı İmparatorluğu’nda da kullanılacak NARH Sistemi gibi fiyat düzenlemesi yapısını paranın hızla değer yitirmesi, enflasyon ve ürünlerin önlenemez yükselişi gibi zaruri nedenler ile Antik Roma’da kullanmıştır.

Diocletianus’un Ferman / Bildirgesinde 14 cilt ve 1.000 üzerinde Latince hem Grekçe yazıtlar Macellum pazarında satılan mal ve hizmetlerin tavan fiyatlarını belirlemiştir. Belirtilen düzenlemelere uymayanlar içinde ölüm cezası getirmişti. Yeryüzündeki ilk enflasyon ile mücadele politikası olarak da adlandırılabilir. Örneğin; 16-40 yaşlarında bir erkek köle = iki eşek, üç erkek köle = bir at, temizlikçi (günlük) = 25 dinar, ayakkabı = 300 dinar, 453 gr kuzu eti = 12 dinar ve yaban domuzu = 6.000 dinara eşdeğer olduğu belirtilmiştir.

 

Türkiye Borsa Tarihi

Türkiye ‘de Menkul Kıymetler Borsasının tarihi bankacılık faaliyetleri ile aynı döneme denk gelir. Türkiye Finansal tarihinin ilk bankası olan ‘İstanbul Bankası (1847)’ ve ilk borsası ‘Dersaadet Tahvilat Borsası (1866)’ yıllarında her ikisi de Galata Bankerlerinin desteği ile kurulmuştur.

1854 Kırım Savaşı sonrası Osmanlı İmparatorluğu  finansman ihtiyacını karşılamak için ilk devlet iç borçlanma tahvilini çıkarmış, Osmanlı borçlanma tahvillerinin alım satımı 1864 yılında kurulan dernekte yapılmış. Bu dernek ilk borsanın temellerini oluşturmuştur. Osmanlı Borsası bir devlet borsasıdır ve 1866 tarihinde Galata’da Komisyon Han’da faaliyet göstermeye başlamakla birlikte resmi kuruluşu 1873 tarihli “Dersaadet Tahvilat Borsası Nizamnamesi” adlı tüzükle olmuştur.

İlk borsa faaliyeti Galata’da Avrupa’da ‘Konsolid Han’ olarak adlandırılan ‘Havyar Han’ ‘nda  başlamış, 1866 yılında ‘Havyar Han’ ‘ının karşısında bulunan ‘Komisyon Han’ ‘ına taşınmıştır. Borsa varlığını 1913 yılında Komisyon Hanının yıkılışına kadar burada faaliyetini sürdürmüş, savaş süresince kapalı olan borsa, mütareke sırasında ‘Komisyon Han’ yenilenmiş, o zamana kadar geçici olarak Galata’da başka  bir Han’a yerleşmiştir. 1921 yılında tekrar inşa edilen yeni ‘Komisyon Han’ ‘ına taşınmış ve Osmanlı Borsası veya Galata Borsası burada ömrünü tamamlamıştır. 1 Nisan 1926 tarihinde yeni yapılan bir han olan ‘Dördüncü (IV.) Vakıf Han’ ‘ına taşınmıştır.

Borsanın Hanlar arası yolculuğunda ismi de birçok kez değişmiştir. 1906 ‘da çıkan tüzük ile ismi ‘Esham ve Tahvilat Borsası’, Cumhuriyet döneminde (1922) çıkarılan tüzükle bugünkü işleyişine yaklaşmış, 1929 ‘de kabul edilen ‘Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları Kanunu’ ile borsa faaliyetleri düzenlenmiş ve adı ‘İMKB – İstanbul Menkul Kıymetler Borsası‘ olmuştur. 1938 ‘de İMKB kapatılıp 1941 ‘de tekrar İstanbul ‘a gelene kadar Ankara’ya taşınarak ‘Kambiyo Esham ve Tahvilat Borsası’ adı altında faaliyetine devam etmiştir. 1980 ihtilali sonrası liberal döneme geçişle birlikte 1981 yılında çıkarılan Sermaye Piyasaları Kanunu (SerPK) ve 1983 ‘de çıkarılan ‘Menkul Kıymetler Borsaları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ ve peşinden 1984 ve 1985’te çıkarılan yönetmelikler ile İMKB menkul kıymetlerin alımı ve satımı, fiyatların tespit ve ilanı ile ilgili işlerle yetkilendirilmiştir.

 

Son Modern Borsa ‘BORSA İSTANBUL A.Ş. (BIST)’

Sıra geldi asıl konumuza, iştirakleri, yeni yerleşkesi, üniversiteler ile yaptığı girişimler için ortak oluşturulan Teknopark iş birliktelikleri, teknoloji borsası NASDAQ ile teknolojik, bölge ve dost ülkeler ile yapılan işbirliği ve ortaklıklar nedeniyle dünyanın gıpta ettiği gözbebeğimiz son modern borsa Borsa İstanbul (BIST) hakkında sizlere bilgiler aktarmak isterim.

30 Aralık 2012 tarihinde 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 1981 tarihli Mülga 2499 sayılı Sermaye Piyasaları Kanunu (SerPK) ve 1983 yılındaki Kanun Hükmündeki Kararname yürürlükten kalkmış, ilgili mevzuattaki atıflar 6362 sayılı yeni kanunun ilgili hükümlerine yapılmış sayılmıştır.

Yeni 6362 sayılı Kanun’un 138. maddesi uyarınca Borsa İstanbul A.Ş. borsacılık faaliyetleri yapmak üzere Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihte kurulmuştur. Kanun ile kurulmasına rağmen idari olarak Ticaret odasına bağlı Anonim Şirket olarak özel bir statüsü bulunan Borsa İstanbul önceki makalemizde de belirttiğimiz 3 borsa çeşidinden Karma Borsa çeşidine girmektedir. Yazının ilerleyen kısımlarında Borsa İstanbul için kısaca BIST diyeceğim.

Sermaye Piyasasında borsaları tek çatı altında toplayan BIST, esas sözleşmesinin Sermaye Piyasası Kurulu’nca hazırlanıp ilgili Bakanın onayı sonrasında 3 Nisan 2013 tarihinde doğrudan tescil ve ilan edilmesiyle faaliyet izni almıştır.

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na dayanılarak kurulan BIST özel hukuk tüzel kişiliğini haizdir. BIST yetkili olduğu konu ve alanlarda kendi iç düzenlemelerini yapabilmektedir.

BIST başlıca amacı ve faaliyet konusu; Kanun hükümleri ve ilgili mevzuat çerçevesinde, sermaye piyasası araçlarının, kambiyo ve kıymetli madenler ile kıymetli taşların ve Sermaye Piyasası Kurulu tarafından uygun görülen diğer sözleşmelerin, belgelerin ve kıymetlerin serbest rekabet şartları altında kolay ve güvenli bir şekilde, şeffaf, etkin, rekabetçi, dürüst ve istikrarlı bir ortamda alınıp satılabilmesini sağlamak, bunlara ilişkin alım-satım emirlerini sonuçlandıracak şekilde bir araya getirmek veya bu emirlerin bir araya gelmesini kolaylaştırmak ve oluşan fiyatları tespit ve ilan etmek üzere piyasalar, pazarlar, platformlar ve sistemler ile teşkilatlanmış diğer pazar yerleri oluşturmak, kurmak ve geliştirmek, bunları ve başka borsaları veyahut borsaların piyasalarını yönetmek ve/veya işletmektir.

BIST amacına ulaşmak ve faaliyet konusunu gerçekleştirmek üzere SPK mevzuatı uyarınca gerekli izinleri alarak şu faaliyetlerde bulunabilir:

a) Kanunda ve ilgili diğer mevzuatta tanımlanan borsacılık ve piyasa işletmeciliği faaliyetlerinde bulunur.

b) Sermaye piyasası araçlarının, kambiyo ve kıymetli madenler ile kıymetli taşların ve Sermaye Piyasası Kurulunca uygun görülecek diğer sözleşmelerin, belgelerin ve kıymetlerin işlem göreceği piyasalar, pazarlar, platformlar ve sistemler ile teşkilatlanmış diğer pazar yerlerini oluşturur, yönetir ve işletir. Tabi gerektiğinde oluşturduğu tüm yapıları tasfiye edebilir, işletilmesi ve/veya yönetilmesi için piyasa işleticisi ile anlaşma yapabilir. Tüm bu çalışmalar için her türlü usul ve esasları düzenler.

c) Yeni borsalar veya bu borsaların piyasalarını, pazarlarını, platformlarını ve sistemlerini yönetir ve/veya işletir.

ç) Sermaye piyasası araçlarını, kambiyo ve kıymetli madenler ile kıymetli taşları ve uygun görülecek diğer sözleşmeleri, belgeleri ve kıymetleri borsa kotuna veya listesine alır, bunlarla   ilgili başvuruları sonuçlandırır, gerektiğinde kottan veya listeden çıkarır ve işlem görmelerini geçici veya sürekli olarak durdurur.

d) Borsada işlem yapma yetkisi taleplerini veya buna ilişkin yetkilendirme başvurularını karara bağlar, borsa üyelerine ve yetkilendirilmiş kişi ve kuruluşlara veya bunların temsilcilerine yönelik disiplin düzenlemeleri yapar, gerektiğinde bunların üyelikten geçici veya sürekli çıkarılmasına karar verir.

e) Emirlerin iletilmesine ve eşleştirilmesine ilişkin sistemler kurar, bunlara ilişkin usul ve esasları belirler.

f) Kota veya listeye alınan sermaye piyasası araçlarını ihraç edenlerin kamuyu aydınlatma yükümlülüklerini yerine getirmelerini sağlamaya yönelik düzenlemeler yapar, elektronik / dijital platformlar oluşturur, geliştirir, işletir, sermaye piyasasındaki diğer kurumlarla ortak çalışmalar yapar.

g) Borsada gerçekleştirilen alım satım işlemlerinden kaynaklanan teslim ve ödeme taahhütlerinin zamanında yerine getirilmesini, nakit ve kıymet transferini, saklama ve teslim işlemlerini takas ve saklama kuruluşlarına yaptırır ve bu amaçla kurulmuş ve kurulacak olan şirketlere ortak olur.

ğ) Yatırım kuruluşlarının kendi aralarında veya müşterileriyle olan borsa işlemlerinden doğan uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin usul ve esasları belirler.

h) İşlem gören araçlara ve ürünlere ilişkin olarak oluşan fiyatları ilan etmek amacıyla sistemler kurar ve geliştirir, faaliyetleri kapsamında her türlü veri tabanı oluşturur, bu verileri işler, pazarlar, satar, kiralar, yayımlar, bunları yayımlayacak veri yayın kuruluşları ve bunların alt alıcıları ile sözleşmeler yapar.

ı) Şirketin amacını gerçekleştirmeye imkân verecek fiziki mekanlar oluşturur, bu mekanlara ilişkin teknik alt yapı ve donanımı sağlar, satın alma ve kiralama yapar.

i) Borsacılık faaliyetleri ile ilgili olarak her türlü bilgi işlem teknolojilerini, yazılımı, programı, know-how / bilgi-deneyim-yetenek, lisans, alım-satım, işletim, gözetim, denetim, uzaktan erişim sistemlerini, veri merkezi, eş-yerleşim, bilişim sistemleri barındırma, bilgisayar donanımını, terminalleri ve teknolojik altyapıyı satın alır, kiralar, oluşturur, mevcutları yeniler, iyileştirir, geliştirir, satar, bu konularda faaliyet gösteren kişilerle ve kurumlarla her türlü ortaklığa, işbirliğine ve anlaşmaya girer, gerektiğinde stratejik ortaklıklar yapar, bunlarla ilgili her türlü kiralama ve satış öncesi veya sonrası teknik destek, eğitim, servis, bakım ve onarım, mal ve hizmet alımı yapar veya bu tür hizmetleri başkalarına sağlar.

j) Şirketin faaliyetini geliştirmek amacıyla, tek başına veyahut yurt içinde veya yurt dışında kurulmuş veya kurulacak borsa, piyasa işleticisi ve ilgili diğer şirket, kişi ve kuruluşlarla daimi ve geçici her nevi ortaklıklar ve şirketler kurar, bunları veya bunlardaki ortaklık paylarını satın alır, bunlarla işbirliği yapar, stratejik ortaklıklara girer, ortak ürün, araç, endeks ve teknolojiler geliştirir, ulusal ve uluslar arası kuruluşlara üye olur, borsa ve piyasa işleticileri ile diğer ilgili şirket, kişi ve kuruluşların kendi aralarında gerçekleştirdikleri çalışmalara katılır, bunlarla personel değişimi yapar, mevzuatın izin verdiği ölçüde bunlarla bilgi paylaşımında bulunur.

k) Bünyesinde gerekli gözetim sistemlerini kurar ve geliştirir, gerektiğinde gözetim görevini yerine getirmek amacıyla dışarıdan hizmet alır, gözetim ve denetim faaliyetleri kapsamında yabancı borsalar ve uluslar arası kuruluşlar ile karşılıklılık ilkesi çerçevesinde işbirliğinde ve bilgi paylaşımında bulunur.

l) Endeks yapıcılığı faaliyetinde bulunur, endeksler hesaplar, mevcut endeksleri geliştirir, yeni endeksler oluşturur, hesaplanan bu endekslerin kullanım hakkını kiraya verir veya endeks oluşturulması, hesaplanması, yayımlanması, dağıtılması ve finansal ürünlerde kullanılması ve/veya başkalarına kullandırılması konusunda üçüncü kişilere yetki verir, bu konularda başkalarıyla ortaklıklar ve sözleşmeler yapar.

m) Payları borsada işlem gören şirketlere, üyelere ve diğer kullanıcılara her türlü kurumsal servis sağlamak üzere altyapılar oluşturur, bu amaçla yatırımlar yapar veya bu yapıları başkalarına yaptırtır.

n) Mevzuat çerçevesinde basın-yayın, radyo, televizyon, internet ve diğer iletişim araçlarıyla şirket faaliyetleri ile ilgili olarak ulusal veya uluslar arası ölçekte her türlü ilan, reklam, tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerinde bulunur, kurumsal iletişim amaçlarına uygun olarak her türlü kültürel, sosyal ve sportif etkinlikler düzenler, bunlara katılır veya finansal destek sağlar, bu ve benzeri amaçlarla üst sınırı her takvim yılı için 8.000.000 (sekiz milyon) Türk lirası olmak kaydıyla bağış, hibe veya yardım edebilir.

o) Sermaye piyasası alanında yatırımcılar ile payları, araçları ve ürünleri borsada işlem gören şirketlerin, borsada işlem yapmakla yetkilendirilmiş yatırım kuruluşları ile diğer sektör kurumlarının çalışanlarının eğitimi amacıyla konferanslar, seminerler ve kurslar düzenler.

ö) Finansal piyasaları ilgilendiren iktisadi, finansal ve hukuki konularda araştırmalar yapar, bu amaçla gerektiğinde merkez, enstitü ve şirket kurar, mevcutlara ortak olur veya bunlarla işbirliği yapar, söz konusu alanlardaki konuların tartışılması amacıyla diğer borsa ve piyasa işleticilerinin yetkililerini, akademisyenleri, piyasa katılımcılarını, düzenleyici kuruluş ve sektör temsilcilerini bir araya getiren ulusal ve uluslar arası toplantılar düzenler, düzenlenecek seminer, toplantı ve konferanslara sponsor olabilir.

p) Şirketin faaliyet çevresi ile ilgili veya şirketin tanıtımına katkıda bulunur süreli ve süresiz yayın, kitap, dergi, bülten ile yazılı, sesli veya görüntülü eserler hazırlar, yayımlar, bunları başka kişi, kurum ve kuruluşlara hazırlatır ve bunları satar, bu tür çalışmalara sponsor olabilir.

r) Amacı ve konusu ile ilgili işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında, ihtiyacı olan her türlü menkul ve gayrimenkul mallarla her çeşit hakları satın alır, imal veya inşa ettirir, sair şekillerde iktisap eder, kiralar, gerektiğinde bunları kısmen veya tamamen başkalarına satar, devreder, kiraya verir ve ihraç veya ithal eder, bunlar üzerinde her çeşit ayni hak tesis eder ve bunları kaldırır.

s) Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenen kurumsal yönetim ilkelerine uygun olmak kaydıyla faaliyetlerinin gerektirdiği her türlü nakit ve nakit dışı borçlanmada bulunur, bu amaçla kendisi ve başkaları lehine kefalet, rehin, ipotek, işletme rehini, temlik ve her çeşit teminat işlemlerini yapar ve bunlarla ilgili devirleri gerçekleştirir, her türlü sermaye piyasası aracı ihraç eder.

ş) Şirketin amacına yönelik yapacağı faaliyetleri sırasında, konusu ile ilgili her türlü hukuki işlemleri yapar, taahhütname, senet ve sair belgeleri imzalar, her türlü hak ve alacaklara sahip olur ve borçları kabul eder.

t) Amaç ve konusu ile ilgili işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında gerekli olan hesap, kayıt ve defterlerin tutulması, belgelerin düzenlenmesi ile ilgili her türlü işlemi yapar.

u) Kanun ve ilgili mevzuatla kendisine verilen yetki ve görevlerle ilgili olarak düzenlemeler yapar ve bunları uygular, bu düzenlemelere tabi kurum ve kuruluşlar nezdinde bunlara uygun hareket edilip edilmediğini ve kendisine gönderilen bilgilerin doğru olup olmadığını denetler, uyarı ve tavsiyelerde bulunur, uymayanlara gerektiğinde yaptırımlar uygular.

ü) Sermaye Piyasası Kurulunun izni ile sermaye piyasası mevzuatı dışındaki bir mevzuattan kaynaklanan veya herhangi bir mevzuattan kaynaklanmayan borsacılık faaliyetlerinin gelişimine hizmet etme potansiyeli olan, bu faaliyetlere yardımcı ya da bunların geliştirilmesini sağlayan yan faaliyetlerde bulunabilir; bu amaçla piyasalar, pazarlar, platformlar veya diğer pazar yerlerini oluşturur, şirketler kurar, şirketlere ortak olur veya bu konularda faaliyet gösteren kişilerle ve kurumlarla her türlü ortaklığa ve iş birliğine girebilir.

v) Mevzuatın izin, görev ve yetki verdiği diğer faaliyetlerde bulunabilir.


Alfabemizdeki son harfler eksik kalmış 🙂 bende haddim olmadan naçizane TBMM ‘de tasarısı geçen ve SPK düzenlemelerini bekleyen yeni ‘Crowdfunding (Kitlesel Fonlama)’ ‘e imkan sağlayacak ve ‘Startup / girişim’ ‘lerini destekleyecek, girişimlere halk / yatırımcı tarafından güvenli bir şekilde yatırım yapılmasını düzenleyecek, kontrol edecek ve yönetecek bir madde eklenmesini öneriyorum.

Menkul Kıymet ve Borsaları

Sermaye Piyasasının içinden arz ve talebinin farklı olması ile ayrılmış olan piyasalar Menkul Kıymetler Piyasasını oluşturmaktadır. Menkul Kıymetler Piyasasında sermaye talep eden şirketler halka Menkul Kıymet arz etmekte yani fon talep etmektedir. Sermaye arz eden kişiler ise Menkul Kıymet talep etmekte yani fon sağlamaktadır.

Bir önceki makalemizde de değindiğimiz gibi Sermaye piyasası temel olarak ikiye (2) ayrılır;

  1. Birincil Sermaye Piyasası: Proje ve yatırımları için Fon eksiği olan şirketlerin fon toplamak amacıyla uygun gördükleri çeşitli finansal araçları belli bir yasal düzenleme çerçevesinde halka arz ederek, fon fazlası olanlardan ihtiyaç duydukları fonu sağladıkları piyasadır. Bu şekilde halka arz edilen başlıca finansal araçlar ortaklık hakkı veren hisse senetleri, bir tür uzun vadeli borç senetleri olan tahviller ve bunların değişik biçimleri olan diğer menkul kıymetlerdir.
  2. İkincil Sermaye Piyasası: Daha önce Birincil Sermaye Piyasasında ihraç edilmiş olan Menkul Kıymetlerin halk arasında sürekli olarak el değiştirdiği piyasadır. İkincil Piyasa bu özelliği nedeniyle Sermaye Piyasasından ayrılmış ve Menkul Kıymetler Piyasası olmuştur. İkincil Sermaye Piyasası işlevi itibariyle Birincil Sermaye Piyasalarını tamamlamakta, bu sayede birincil piyasalara işlerlik ve likidite kazandırmaktadır

Menkul Kıymet

  • * Ortaklık ve alacaklılık sağlayan,
  • * Belirli bir meblağı temsil eden,
  • * Yatırım aracı olarak kullanılan,
  • * Dönemsel gelir getiren,
  • * Birbiri ile aynı özelliklerde seri halinde çıkarılan,
  • * İbareleri aynı olan,
  • * Menkul Kıymet ve Fon talep eden evrak ve belgelerdir
  • * Menkul Kıymetler Piyasasında alınıp satılan Hisse senedi ve Tahvil gibi
  • * Menkul Kıymet evrakları sürekli alınıp satılmasından dolayı iktisadi değerleri yoktur, iktisadi değerini temsil eden belgeler olarak geçmektedir. Diğer bir söylem ile
  • * Menkul Kıymetlerin temsil ettikleri gerçek değerler bu ihraç edilen kağıtların arkasında gizlidir.

 

Menkul Kıymetlerin Niteliği

  • * Menkul Kıymetlerin günümüzdeki el değiştirmesi eskiye göre çok daha hızlı bir şekilde yapılmaktadır. Bunun nedeni ise tezgah üstü piyasalarda fiziki olarak alınıp satılmamasıdır
  • * Fiilen el değiştirmedikleri için yalnızca fiyatları takip edilmektedir
  • * Borsa İstanbul ‘a gittiğinizde bir şey fark edeceksiniz (ben geçen haftalarda birkaç kez gittiğimde fark ettim) büyük seans odaları eskisi kadar dolu değil, brokerlar ve menkul kıymet şirket yetkili sayısı önemli oranda azalmış
  • * Teknolojik gelişmeler ile Brokerlar uzaktan işlem yapabiliyor kendi ofislerinde seans odaları oluşturabiliyorlar
  • * Borsa içinde yeni açılan hizmet ile Co-location (firmalara merkezde sunucu bulundurma ve uzaktan merkezdeki ekranlarını açma) imkanı tanınıyor
  • * Uluslar arası kurumların farklı ülkelerden Algoritmik trading (robot ve veri analiz uygulamaları ile işlem akışlarının analizi ile otomatik al – sat emirleri oluşturarak uzaktan emir gönderen) imkanları ile Borsada işlem sayısı ve hacimler giderek yükseliyor

Çok işlem gören Menkul Kıymetler

    * Devlet tahvilleri
    * Hazine bonoları
    * Özel sektör tahvilleri
    * Hisse (Pay) senetleri
    * Hisse senedi ve tahvil kuponları
    * Gelir ortaklığı senetleri
    * Toplu konut idaresi ve Kamu Ortaklığı İdaresi tarafından çıkarılan tahviller
    * Yatırım fonu katılma belgeler
    * Finansman bonolar
    * Banka bonoları ve banka garantili bono
    * Varlığa dayalı menkul kıymetler
    * İpotek / teminata dayalı menkul kıymetler
    * Kar – zarar ortaklığı belgeleri

 

Menkul Kıymet Borsaları kuruluşlarındaki yasal özellik ve düzenlemeler nedeniyle üçe (3) ayrılmaktadır;

  1. Devlet Borsaları: Genellikle bir kanunla kurulan ve borsanın yönetiminin resmi aracılar tarafından oluşturulan kurullara bırakıldığı Menkul Kıymet Borsasıdır Devlet borsalarına örnek olarak Kıta Avrupası‘ndaki Menkul Kıymet Borsalarıdır
  2. Özel Borsalar: Borsa üyeleri tarafından kurulan, mesleki kuruluş niteliğine sahip ve kâr amacı taşımayan anonim şirket statüsündeki Menkul Kıymet Borsalarıdır. Bu borsaların örneği ise Anglo-Sakson ülkelerindeki Menkul Kıymet Borsalarıdır.
  3. Karma Borsalar: Hem özel borsalar, hem de devlet borsalarının özelliklerini taşır. Örnek olarak kanunla kurulmuş olmasına rağmen, idari açıdan ticaret odasına bağlanması nedeniyle mesleki bir kuruluş haline gelen İtalya ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsasıdır (BIST – Borsa İstanbul).

Menkul Kıymetler Borsaları, menkul kıymetlerin sürekli olarak el değiştirmesi gerekli olan pazarın oluşmasını sağlar. Menkul kıymetlerin her an alınıp satılabilmesi için gerekli olan likiditenin sağlanması konusunda menkul kıymetler borsalarının büyük bir işlevi vardır.

Menkul kıymetler, Sermaye Piyasasının ikincil piyasasında sürekli olarak bir mal gibi alınıp satılabilmesi için Menkul Kıymetler Piyasa ve Borsası Sermaye Piyasasının dışında oluşmuştur.

Menkul Kıymet Piyasasında alım – satım ortamının oluşması için kişiler arasında güven unsurunun olması büyük bir öneme sahiptir. Alım – satım işlemlerinin belirli teknikler çerçevesinde yapılmak zorundadır. Menkul Kıymetlerin alım – satımı sahibi adına veya hesabına hareket eden aracı kurumlar tarafından yapılmaktadır.

Menkul Kıymet Borsalarının faydaları

  • * Menkul kıymet türündeki yatırım araçlarına hareketlilik getirir
  • * İhraç eden kuruma da likidite kazandırır böylece ekonomiye ek kaynak yaratır
  • * Sermayenin mülkiyetinin geniş kesimlere özellikle de ihtiyacı olan kurumlara katıda bulunması sağlar
  • * Menkul kıymetler borsası piyasalarda oluşan fiyatların etkisiyle tasarrufların ve sermayenin kârlı ve başarılı alanlara akışını sağlar
  • * Menkul kıymetler borsasına kote olan ve işlem gören hisse senetlerinin birbirleri ile rekabet etmelerini sağlayan bir ortam oluşturur
  • * Menkul kıymet borsaları atıl kaynakların rasyonel kullanılmasını ve böylece daha büyük sermayelerin oluşmasını sağlar
  • * Menkul kıymet borsaları işletmelerin hisse senedi fiyatlarının artması ile sermaye maliyetinin azalmasına katkı sağlar
  • * Uzun vadeli yatırımların kısa vadeli tasarruflarla finansmanını sağlar
  • * Menkul kıymetler borsası üçüncü kişilere, kamuyu aydınlatma ve şeffaflık düzenlemeleri  çerçevesinde,  menkul kıymetlerle ilgili bilgilere ulaşmalarını ve kararlarını şekillendirecek bilgileri maliyetsiz olarak nitelenebilecek bir şekilde elde etmelerini sağlar.
  • * Hisse senedi veya Tahvile sahip olan şirketlere de önemli faydalan vardır: Yatırımcıların daha çok ilgi göstermeleri nedeniyle bu finansal varlıkların fiyatları yükselir. Daha geniş alıcı kitlesi olduğu için şirketin bilinirliği artar. Buna ek olarak şirkete ait senetlerin toplanarak, şirket denetiminin ele geçirilmesi imkânı da azalmış olur.

Genel olarak Menkul Kıymet Borsaları ve kote olan firmaların hisseleri ekonominin göstergesi ve güvencesidir. Menkul kıymetler piyasasının eğilimi ise kişilerin alım – satım kararlarının birleşmesi sonucunda oluşmaktadır.

Firmaların ve endekslerin genel Cape değeri / oranı (share price / earn ratio in past 12 month – hisse değeri / kazanç oranı son 12 ay içindeki) yatırımları etkiler, yükselecek beklentisi ile Boğa piyasası oluşmuştur, düşecek beklentisi oluşmuş ise Ayı piyasasını konuşuyor oluruz.

Finansal Piyasalar

  • Makro ekonomi içinde konuya baktığımızda Finansal Sistemdeki Piyasalar, işlem gören ürünlerin vadesine (fon arz ve fon talep süresi) göre Para piyasaları ve Sermaye piyasaları olarak ikiye ayrılmaktadır.
  • Para piyasaları
  1. Para piyasalarında kısa (bir yıldan kısa) vadeli likidite açığı olanla fazlası olan karşılaşır. Likidite fazlası olan faiz talep eder, açığı olan faiz öder.
  2. Finansal risk düşük, likiditesi yüksektir.
  3. Örgütlü, kurumsal, profesyonel, kredibilitesi yüksek, ürün standardı olan bir piyasadır.
  4. Para piyasalarında müşteriler, bankalar aracılığıyla karşı karşıya gelirler. Döviz piyasalarına, alım satım, fonlar, repolar, mevduatlara bankalar aracılık eder. Bankalar müşterilerle, diğer Bankalarla, Finansal aracılar ve Brokerlarla, Merkez bankalarıyla ve Hazine ile çalışırlarken kar amacı ve kendi pozisyonlarını hedef alma gayesiyle hareket ederler.
  5. Bankalar para piyasası risklerine karşı hedging (koruma / sigorta) yöntemi uygular. Bunun için forward (ileri), futures (gelecek), opsiyon yöntemleri kullanırlar. Para piyasası fon transferleri ile piyasanın likidite sorununu çözer. En önemli aktörü olan bankalar topladıkları mevduat fonlarını işletmelere kredi olarak verir, hükümetlere hazine bonosu adıyla kısa vadeli borçlanma araçları satın alarak fon aktarırlar.

 

Para piyasaları Türk lirası ve Sermaye piyasası işlemlerini gerçekleştirir. Para piyasası da organize ve organize olmayan olarak ikiye ayrılır.

  1. Organize piyasalar Interbank, DIBS (Devlet iç borçlanma senetleri) piyasası, TCMB repo ve ters repo işlemleri piyasası, BIST tahvil ve bono piyasası, Borsa para piyasasıdır.
  2. Organize olmayan piyasalar Bankalar arası Serbest para piyasası, bankalar arası repo piyasası, bankalar arası tahvil ve bono Piyasası’dır.

 

Sermaye piyasaları 

  1. Orta ve uzun vadeli (bir yıldan uzun) fon arz ve talep edenlerin karşılaştığı piyasalardır. Bu işlem menkul kıymet adı verilen mali araçlar yoluyla yapılır.
  2. Sermaye piyasaları, fon sahibi kişilerin yani yatırımcıların birikimlerini, belli bir getiri beklentisi ile yatırım araçlarında değerlendirdiği piyasadır. Fon ihtiyacı olan kişiler ise, sermaye piyasasının kullanarak, ihraç ettikleri hisse senedi veya borçlanma senetleri aracılığıyla finansman sağlarlar.
  3. Ayrıca risk yönetimi yapmak isteyen bazı sektör mensubu yatırımcılar da, Sermaye piyasalarında türev araçları kullanarak, hedge, arbitraj gibi yöntemlerle risklerini minimize edebilirler.
  4. Risk yönetiminin yanı sıra, Sermaye piyasası küçük tutarlarda tek başına ekonomiye yararlı olamayan  birikimlerin de borçlanma ve hisse senedi gibi menkul kıymetlere yatırılarak, yatırıma dönüşmesini sağlayan ve böylece ekonomiye hareketlilik getiren bir piyasadır.
  5. Sermaye piyasaları finansal varlığın ihraç durumuna göre ikiye ayrılır;
    1. Birincil Piyasalar: Tasarruf sahiplerinin tahvil ve hisse senedi gibi menkul kıymetleri direkt ihraç eden kuruluşlardan ya da bunlara ihraçta aracılık eden kurumlardan alabildikleri piyasalardır. ‘Halka arz’ bir birincil piyasa örneğidir. Halka arz olan şirket, finansman sağlamak amacıyla, hisse senedi veya tahvil ihraç eder ve tasarruf sahipleri de bu hisse senetlerine yatırım yaparak tasarruflarını değerlendirir.
    2. İkincil Piyasalar: Daha önce birincil piyasalarda satılmış, yatırımcıların portföylerinde bulunan finansal varlıkların alınıp satıldığı piyasalardır. Finansal varlık ve menkul kıymetlerin (hisse senedi, pay senedi, vadeli işlem sözleşmeleri, varantlar, opsiyonlar vb.) aracı kurumlar vasıtasıyla alınıp satılmasının sağlandığı piyasadır. Direkt yatırımcılar ve varlık ihraç edenler alım satım yapamaz. İkincil piyasa için en organize örnek ‘Menkul Kıymet Borsası’dır.

 

Sermaye piyasası araçları ve kurumları

SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) sermaye piyasasında bulunacak kurumlara lisans veren, kontrol eden, düzenleyen ve denetleyen kurumdur.

SPK’nın temel görevi piyasanın, kurallarını belirlemek, adil ve etkin çalışmasını sağlamak, ilgili kurumların belli kurallar çerçevesinde faaliyet göstermesini sağlamak ve yatırımcıların haklarını korumaktır. Sisteme ve kurallara uymayan kurumları oyundan çıkartma, cezalandırma ve hatta lisanslarını iptal etme yetkisine sahiptir.

 

Sermaye Piyasası Araçları

Tasarruf sahipleri şu araçlara yatırım yapabilirler;

  1. Devlet tahvili
  2. Özel sektör bonoları
  3. Özel sektör tahvili
  4. Pay (hisse) senedi
  5. Borsa yatırım fonu
  6. Kira sertifikaları
  7. VDMK (Varlığa dayalı menkul kıymetler)
  8. Varlık ipotekli / teminatlı menkul kıymetler
  9. Vadeli işlem sözleşmeleri
  10. Opsiyon sözleşmeleri

 

Sermaye piyasası kurumları

  1. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı
  2. TCMB
  3. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)
  4. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK)
  5. Takas Ve Saklama Bankası (Takas bank)
  6. BIST (Borsa İstanbul)
  7. Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği (TSPAKB)
  8. Aracı Kurum ve Bankalar (Yatırım Kuruluşları)
  9. Derecelendirme Şirketleri
  10. Portföy Yönetim Şirketleri
  11. Halka Açık Şirketler

Finansal Sistem

Macro ekonomide Finansal sistemi oluşturan 3 unsur vardır.

Finansal sistem, tasarruf sahipleri ile fon ihtiyacı olan taraflar arasındaki fon alış verişini sağlayan kurumlar, finansman araçları, finans kurumları, bu kurumları düzenleyen ve denetleyen kurullardan oluşan yapıdır.

Finansal sistemin başlıca görevi, piyasadaki mevcut tasarrufların en verimli yatırım alanlarına yönelmesini sağlamak ve fon alış verişi sırasında doğabilecek riskleri önlemek ve yönetmektir.

Finansal sistemi oluşturan unsurlar; Bankacılık, Sigortacılık ve Sermaye piyasaları.

Finansal sistemin bir parçası olan Finansal piyasalar, tasarruf fazlası olan arz sahipleri ile borç talep edenler arasındaki fon transferinin yardımcı kuruluşlar vasıtasıyla sağlandığı piyasalardır.

Finansal piyasalar menkul kıymetlerin arz ve talep süreleri, örgütlenme durumuna, varlığın ihraç durumuna, ödeme tipine, finansal varlıkların türüne göre değişime uğrar. Piyasalar açısından genel piyasalar (birden çok emtianın işlem gördüğü) ve özel piyasalar (yalnızca bir emtianın işlem gördüğü) bulunmaktadır.

Finansal piyasalar, firmaların tasarrufları iş ve proje yatırımlarını karşılamadığı durumda, finansman sağlamak istemesi ile ortaya çıkmaktadır. Finansal piyasalarda fon, arz ve talep edenleri yardımcı kuruluşlar bir araya getirir ve fonların el değiştirmesini sağlarlar.

Fonların el değiştirmesi dolaylı ve doğrudan finansman olmak üzere iki şekilde gerçekleşmektedir. Dolaylı finansmanda finansal kurumlar arz edilen fonlarla talepleri karşılarlar ve arz ile talep edenler arasında bir bağlantı bulunmaz. Doğrudan finansman ile fon aktarımı durumunda ise fon arz edenler fonların kime verileceğini tercih eder ve bilirler, fon transferinde bir finansal kurum aracılık görevi yapmaktadır. Bu finansal kurum tasarrufları kendi hesabına kabul ederek, karşılığında belli bir getiri vaat etmektedir (hisse senetleri, tahviller ve finansman bonoları)

Finansal piyasaların diğer bir önemli unsuru ise, fon arzı ile fon talebi edenler ve aracı kurumlardan oluşan bu sistemde çalışacak aracıların lisanslarını veren, kontrolü, düzenlemesi ve denetlemesi yapan kurum SPK (Sermaye Piyasası Kurulu – www.spk.gov.tr).

SPK yanında Finansal piyasaların sağlıklı işleyişini sağlayan diğer unsurlar; aracı kuruluşlar, borsalar, takas yapma ve saklama kurumları, doğru ve anlık bilgi için bağımsız denetim kurumları, derecelendirme kurumları ve yatırımcının sisteme katılımı ve takibini kolaylaştıran ekonomi basını ve çevrimiçi bilgi servisleridir.

Finansal teknoloji pazarının her yıl yüzde 20 civarı büyümesi bekleniyor

FinTech İstanbul ve BKM tarafından açıklanan verilere göre, Türkiye’de FinTech ekosisteminde 200’ün üzerinde oyuncu bulunuyor. Aynı rapora göre sadece Amerika ve İngiltere ‘de Fintech girişimi sayısı 4 bin ’in üzerinde.

Statista ’nın verilerine göre ise Türkiye’de FinTech pazarının her yıl yüzde 20’nin üzerinde. 2016 yılı sonu itibariyle Türkiye’deki FinTech pazarının işlem hacmi 70 milyar TL seviyesine ulaşacağı öngörülüyor. Finansal bilinci artan tüketicilerin beklentileri de yükseliyor. Tüketiciler her yerden, kolayca erişebilecekleri uygun, güvenli, hızlı ve kullanımı kolay finansal hizmetler almak istiyor.

 

Dünya genelinde 2000 yılından bu yana FinTech girişimlerine yapılan yatırım miktarı 3.5 trilyon TL üzerinde, bu yatırımın sadece yüzde 4’ü ne yazık ki tehlikeyi geç algılayan bankalara ait.

 

Türkiye ‘de 2012 ile 2016 yılı sonuna kadar yapılan Startup / Girişim yatırımları toplamı 610 milyon TL. Aynı dönemde Fintech (finansal teknoloji) girişimlerine yapılan yatırım 70 milyon TL ‘nin üzerinde. 2012’den bugüne Fintech ‘lere yapılan yatırım 10 kata yakın bir büyüme oranı gösteriyor, diğer sektörlere göre oldukça yüksek.

 

Tahminleri aşan işlem hacimleriyle tüketicilerin olduğu kadar yatırımcıların da ilgisini çeken FinTech ’ler küresel finans kuruluşlarının bakış açısını da değiştirmiş durumda. Bankaların dijital dönüşüm kapsamında gerçekleştirdikleri yeniden yapılanma çalışmaları ve FinTech ’lerle yaptıkları işbirlikleri dikkat çekiyor. Bankaların çok yakın gelecekte alternatif kanallara, dijital ve mobil bankacılığa, robot asistanlara yatırım yapmaları bekleniyor. Finansal teknoloji alanında yaşanan yeniliklerin ödeme dünyasını dönüştüreceği öngörülüyor.

 

Dijital dönüşüm ve mobilite bankaları işbirliğine zorluyor

Dijital dönüşüm, hayatın her alanında vatandaşa dokunuyor. Mobil kullanıcıların artması ve kullanıcıların daha fazla kişiselleştirilmiş, kolay kullanım sunan hizmetler beklemesi, bankaların yenilikçi teknolojilere yatırım yapmalarını zorunlu kılıyor. Küresel finans kuruluşlarının son dönemde izledikleri küçülme politikaları, kendini ispatlayan FinTech oyuncuları ile işbirliği yapmalarını da beraberinde getiriyor. FinTech şirketleri, bankalar tarafından yeni hizmet ve çözüm sunma bağlamında vazgeçilmez bir ortak olarak görülüyor. Diğer dikkat çeken konu ise FinTech ’lerin coğrafyalara göre değişen özellikleri. Avrupa’da FinTech ’lerin amacı verimliliği artırıp maliyetleri azaltmakken, Asya’da yer alan bazı ülkelerde ise henüz banka hesabı dahi olmayan kullanıcılara özel hizmetler veriliyor.

 

Tehlikeyi gören Bankalar alternatif kanallara yöneldiği, dijital, mobil bankacılık ve API (açık kod ve entegrasyon) platformlarını öne çıkararak FinTech ’lere her işbirliği imkanı sağlıyor, hem de rekabet etmeye çalışıyorlar. Son zamanlarda bankalar mekân ve personel giderlerinden tasarruf elde edebilmek için aldıkları tedbirleri dijital dönüşümün bir parçası olarak okumak mümkün.

 

Bankalar, yeni nesil kullanıcılara ulaşmak için her türlü kanalı değerlendirmeleri gerektiğinin farkında. Bu alanda gerek küresel gerekse yerel bazda FinTech kuruluşlarının önemli bir fonksiyonu mevcut.

 

Türkiye gelişen Pazar, dolayısı kötü rekabet yerine işbirliği öneriyorum

Düzenleyici kurumlar, Bankalar ve Fintech girişimleri işbirliği yaparak yenilikçi hizmetleri müşterilere ulaştırmayı hedeflemeliyiz. Türkiye’de unbanked (banka sistemi dışındaki kullanıcılar) ve finansal okuryazar olmayan kitlenin yüzde 40 seviyelerinde olduğunu düşünürsek, gidecek çok yol ve bakir alanlar mevcut.

1 2 3 4 5 9  Scroll to top